روز جهانی محیط زیست، که هر ساله در تاریخ ۵ ژوئن (۱۵ خرداد) برگزار می‌شود، یکی از مهم‌ترین رویدادهای بین المللی در حوزه حفاظت از محیط زیست است. این روز، فرصتی است برای افزایش آگاهی عمومی، ترویج اقدامات مثبت و تشویق به تغییرات پایدار در رفتارهای فردی و جمعی به‌منظور حفظ و بهبود وضعیت محیط زیست.
با توجه به شعار و اهداف مرتبط، شرکت‌ها و صنایع نیز نقش حیاتی در کاهش آلودگی و حفاظت از محیط زیست ایفا می‌کنند. در این مقاله، به بررسی نقش شرکت هوایار و سبد محصولات آن در تحقق اهداف زیست محیطی، به‌ویژه در زمینه کاهش آلودگی‌های صنعتی و بهینه‌سازی مصرف منابع، خواهیم پرداخت.
چالش‌های زیست محیطی در صنایع انرژی‌بر و فرآیندی
صنایع انرژی‌بر و فرآیندی، ستون فقرات اقتصادهای صنعتی محسوب می‌شوند اما در عین حال، یکی از اصلی‌ترین منابع فشار بر محیط زیست هستند. این صنایع شامل بخش‌هایی همچون نفت و گاز، پتروشیمی، فولاد، سیمان، شیشه، خودروسازی، داروسازی و… هستند که برای پیشبرد عملیات خود، به مقادیر قابل‌توجهی انرژی، آب، و منابع اولیه نیاز دارند. این الزامات با خود چالش‌هایی جدی در زمینه محیط زیست به همراه می‌آورند که در ادامه به سه محور اصلی آن می‌پردازیم:
مصرف بالای انرژی و اتلاف منابع
یکی از عمده‌ترین چالش‌ها در صنایع انرژی‌بر، مصرف گسترده انرژی و عدم بهره‌وری در فرآیندهای تولید است. در بسیاری از کارخانجات، سیستم‌های هوای فشرده، کمپرسورها، درایرها و سیستم‌های جانبی انرژی زیادی مصرف می‌کنند که بخش زیادی از آن می‌تواند به دلیل طراحی قدیمی، نشت هوا یا نبود سیستم‌های کنترلی هوشمند، هدر رود.
به‌عنوان مثال، طبق آمار سازمان انرژی بین‌المللی (IEA) ، حدود ۱۰٪ از کل برق مصرفی صنعتی جهان صرف تولید هوای فشرده می‌شود و از این میزان، تا ۳۰٪ آن می‌تواند به دلیل ناکارآمدی سیستم‌ها هدر برود. این میزان اتلاف انرژی نه‌تنها از نظر اقتصادی زیان‌بار است، بلکه باعث افزایش ردپای کربن نیز می‌شود.
انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای
صنایع فرآیندی نقش مستقیمی در انتشار آلاینده‌های زیست محیطی دارند. این آلاینده‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- گازهای گلخانه‌ای مانند دی اکسید کربن (CO₂) و متان (CH4) که به گرمایش زمین دامن می‌زنند؛
- ذرات معلق ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی یا نشتی کمپرسورهای روغنی؛
- آلودگی صوتی حاصل از کارکرد مداوم تجهیزات صنعتی؛
- پسماندهای شیمیایی و خطرناک که نیازمند مدیریت تخصصی هستند.
این چالش‌ها به ویژه در صنایعی مانند پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و تولید فولاد بسیار شدیدترند. نبود تجهیزات تصفیه‌ای و یا فناوری‌های جدید در این صنایع، می‌تواند منجر به ورود مستقیم آلاینده‌ها به هوا، آب یا خاک شود.
هدررفت منابع حیاتی مانند آب و هوا
در فرآیندهای صنعتی، استفاده از آب و هوای فشرده بسیار متداول است؛ اما اغلب به شکل بهینه مدیریت نمی‌شوند. هوای فشرده که یکی از پرمصرف‌ترین منابع در کارخانه‌ها محسوب می‌شود، در صورت نشتی یا عملکرد نادرست کمپرسورها، می‌تواند به شدت هدر رود. از سوی دیگر، بسیاری از صنایع به سیستم‌های خنک کننده مبتنی بر آب وابسته هستند که در صورت بازچرخانی ناکافی، منجر به مصرف بی‌رویه آب شیرین و فشار بر منابع آبی خواهد شد.
از منظر زیست‌محیطی، مدیریت بهینه این منابع نه تنها بهره‌وری تولید را افزایش می‌دهد، بلکه به طور مستقیم در کاهش اثرات منفی زیست محیطی نقش دارد.
تعهد برند هوایار به توسعه پایدار و محیط زیست
شرکت هوایار، به عنوان یکی از پیشگامان صنعت فشرده سازی و جداسازی هوا و گاز در ایران، همواره توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست را در مرکز استراتژی‌های خود قرار داده است. این تعهد نه تنها در سیاست‌های کیفی و مدیریتی شرکت مشهود است، بلکه در پروژه‌های اجرایی و محصولات ارائه‌شده نیز به‌وضوح دیده می‌شود.
سیاست‌های کیفی و زیست محیطی هوایار
هوایار با تدوین و اجرای سیستم‌های مدیریت کیفیت و محیط زیست، تلاش می‌کند تا تأثیرات زیست محیطی فعالیت‌های خود را به حداقل برساند. این شرکت با رعایت استانداردهای بین‌المللی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، به بهبود مستمر فرآیندها و محصولات خود می‌پردازد. از جمله اهداف کلیدی هوایار در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش مصرف انرژی و منابع طبیعی: از طریق بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و استفاده از تجهیزات با بهره‌وری بالا
- کاهش تولید پسماند و آلاینده‌ها: با طراحی محصولات و فرآیندهایی که کمترین تأثیر را بر محیط زیست دارند.
- افزایش آگاهی و آموزش کارکنان: در زمینه مسائل زیست محیطی و اهمیت توسعه پایدار
پروژه‌های اجرایی با رویکرد زیست محیطی
یکی از نمونه‌های بارز تعهد هوایار به توسعه پایدار، مشارکت در پروژه‌های جمع آوری و بازیابی گازهای فلر است. این پروژه‌ها با هدف کاهش آلودگی هوا و بهره‌برداری بهینه از منابع گازی کشور اجرا می‌شوند. در بخش‌های بعدی مقاله، به طور مفصل به بررسی یکی از این پروژه‌ها، یعنی پروژه ملی چشمه خوش دشت عباس، خواهیم پرداخت.
نقش کمپرسورهای بدون روغن در کاهش آلودگی
کمپرسورهای بدون روغن (Oil Free Compressor) نسل نوینی از تجهیزات هوای فشرده هستند که بدون نیاز به روغن کاری در فرآیند فشرده‌سازی، هوای پاک و بدون آلودگی تولید می‌کنند. این نوع کمپرسورها، به ویژه در صنایع حساس مانند داروسازی، غذا و نوشیدنی، و الکترونیک، به دلیل عدم آلودگی هوای خروجی مورد توجه ویژه قرار گرفته‌اند. با این حال، تأثیر آنها صرفاً به بهداشت صنعتی محدود نمی‌شود؛ بلکه مزایای زیست محیطی آنها، این فناوری را به یک راهکار مهم در کاهش اثرات مخرب صنعتی بر طبیعت تبدیل کرده است.
حذف کامل آلودگی‌های هیدروکربنی
در کمپرسورهای سنتی، روغن نقش روان کننده، خنک کننده و درزگیر را ایفا می‌کند. با وجود فیلترها، همواره ریسک ورود ذرات روغن به جریان هوای فشرده وجود دارد که در صنایع بهداشتی یک تهدید محسوب می‌شود و از منظر زیست محیطی نیز می‌تواند منجر به آلودگی ثانویه شود. اما در کمپرسورهای بدون روغن، طراحی مهندسی و فناوری پیشرفته اجازه می‌دهد فرآیند فشرده‌سازی کاملاً خشک و پاک انجام گیرد.
بنابراین:
- از انتشار روغن در محیط کار جلوگیری می‌شود؛
- نیازی به تعویض مداوم فیلترهای روغن و دفع آنها نیست؛
- آلودگی هوا و خاک به‌شدت کاهش می‌یابد.
کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی بهره‌وری
کمپرسورهای Oil-Free هوایار، به ویژه مدل‌های اسکرو بدون روغن، با بهره‌گیری از طراحی دقیق، قطعات سبک‌تر و سیستم‌های خنک کننده هوشمند، مصرف انرژی پایین‌تری نسبت به مدل‌های سنتی دارند. این بهینه‌سازی، نقش مستقیمی در کاهش مصرف برق و در نتیجه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ایفا می‌کند.
برخی از مزایای انرژی‌محور عبارت‌اند از:
- راه‌اندازی نرم و بدون شوک به سیستم برق؛
- کاهش تلفات ناشی از اصطکاک داخلی؛
- کارکرد پیوسته با راندمان بالا و بدون نوسان دمایی.
پشتیبانی از الزامات بین‌المللی زیست‌محیطی
بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین المللی، استفاده از تجهیزات کم‌مصرف و بدون آلایندگی را در قالب مقررات زیست محیطی الزام‌آور کرده‌اند. کمپرسورهای بدون روغن، با توجه به استانداردهایی مانند ISO 8573-1 Class 0، در زمره محصولاتی قرار می‌گیرند که برای تطابق با این الزامات طراحی شده‌اند.
پروژه ملی چشمه خوش؛ الگویی موفق در بازیابی گازهای فلر
میدان نفتی چشمه خوش، واقع در منطقه دشت عباس استان ایلام، با ظرفیت روزانه ۲ میلیون مترمکعب گاز همراه، یکی از میادین مهم نفتی کشور است. در گذشته، گازهای همراه این میدان به صورت فلر سوزانده می‌شدند که علاوه بر اتلاف منابع ارزشمند، موجب آلودگی محیط زیست می‌گردید. اما با اجرای پروژه ملی چشمه خوش توسط گروه صنعتی هوایار، این گازها به ثروتی ملی تبدیل شده‌اند.
اهداف و دستاوردهای پروژه
پروژه چشمه خوش با هدف جمع‌آوری و بازیابی کامل گازهای فلر این میدان طراحی و اجرا شده است. در این پروژه، گاز فلر از طریق یک خط لوله ۳ کیلومتری از واحد جداسازی نفت و گاز به تأسیسات بازیابی منتقل می‌شود. در این تأسیسات، با استفاده از کمپرسورهای رفت و برگشتی کراس هد-دابل اکت طراحی و ساخته‌شده توسط متخصصین هوایار، گاز فلر به محصولات با ارزش افزوده بالا تبدیل می‌شود.
محصولات تولیدی و کاربردهای آنها
چرخه تولید این کارخانه به گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند براساس نیاز روزانه، محصولات متنوعی تولید کند:
- LPG: محصولی استراتژیک و صادراتی که علاوه بر خوراک پتروشیمی‌ها، در مصارف خانگی نیز کاربرد دارد.
- C5+: مورد استفاده در کارخانه‌های تولید اولفین.
- گاز سبک: قابل استفاده به‌عنوان سوخت توربین‌ها و نیروگاه‌ها و همچنین قابل تزریق به شبکه سراسری گاز کشور.
ویژگی‌های فنی و نوآوری‌های به کار رفته
این پروژه با سرمایه‌گذاری شخصی نزدیک به ۲۰ میلیون دلار توسط هوایار و با بهره‌گیری از 100% دانش بومی و نیروهای متخصص ایرانی اجرا شده است. بیش از 95% تجهیزات به‌کاررفته در این پروژه از تولیدات داخلی هستند. پیش از این، اجرای چنین پروژه‌هایی به شرکت‌های خارجی با صرف حداقل دو برابر زمان و هزینه سپرده می‌شد که بهره‌برداری از آنها نیز نیازمند لایسنس شرکت مجری بود.
فازهای اجرایی و ظرفیت تولید
پروژه ملی چشمه خوش از دو فاز برخوردار است:
- فاز اول: قادر به جمع‌آوری ۷ میلیون فوت مکعب گاز در روز.
- فاز دوم: افزایش ظرفیت جمع‌آوری به ۴۰ میلیون فوت مکعب در روز.
خروجی فعلی چشمه خوش روزانه حدود ۲ میلیون مترمکعب است و با افزایش تولید نفت خام، این رقم تا ۱۲ میلیون مترمکعب در روز افزایش خواهد یافت.
هوایار و آینده محصولات سبز؛ مسیر توسعه پایدار
در جهان امروز، رقابت صنعتی تنها در کیفیت و قیمت خلاصه نمی‌شود، بلکه «پایداری محیط زیستی» به یکی از شاخص‌های کلیدی در ارزیابی برندها تبدیل شده است. شرکت‌هایی که بتوانند فناوری‌های خود را همسو با الزامات زیست محیطی توسعه دهند، آینده صنعت را شکل خواهند داد. هوایار با شناخت عمیق از این تحول جهانی، مسیر توسعه محصولات خود را به گونه‌ای طراحی کرده که نه‌تنها نیاز بازار را پاسخ دهد، بلکه سهمی مؤثر در کاهش آلاینده‌ها و بهینه‌سازی مصرف انرژی داشته باشد.
بومی‌سازی تجهیزات سبز با تأکید بر کاهش وابستگی
یکی از ویژگی‌های راهبردی هوایار در مسیر تولید تجهیزات سبز، تمرکز بر ساخت داخل و بومی‌سازی فناوری‌های حساس است. این سیاست نه تنها موجب کاهش هزینه واردات و افزایش تاب‌آوری صنعتی کشور می‌شود، بلکه امکان سفارشی‌سازی محصولات برای شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی ایران را نیز فراهم کرده است. تولید کمپرسورهای مناسب برای شرایط گرد و غبار بالا، مناطق گرمسیری، یا ارتفاعات بالا نمونه‌ای از این انطباق هوشمندانه است.
توسعه تجهیزات بازیافت گاز و اکسیژن‌سازهای بیمارستانی
در کنار کمپرسورها، بخش دیگری از محصولات هوایار نیز در راستای حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی توسعه یافته‌اند:
- واحدهای بازیافت گازهای زائد (Flare Recovery Units): مشابه پروژه چشمه خوش، این تجهیزات از سوزاندن گازهای ارزشمند جلوگیری کرده و آنها را وارد چرخه تولید می‌کنند.
- ژنراتورهای اکسیژن و نیتروژن: با استفاده از فناوری PSA، این دستگاه‌ها نیاز به کپسول‌های حمل شونده پرخطر را حذف کرده و تولید گاز در محل مصرف را ممکن می‌سازند که هم از نظر ایمنی و هم محیط زیستی بهینه است.
تعهد به ارتقای استانداردهای محیط‌زیستی در آینده
هوایار در قالب «خط‌مشی کیفیت» و نیز اسناد راهبردی خود، ارتقای استانداردهای زیست محیطی را بخشی از اهداف کلان سازمانی می‌داند. این تعهد شامل موارد زیر است:
- سرمایه‌گذاری مستمر در تحقیق و توسعه (R&D) برای کاهش ردپای کربنی محصولات
- طراحی چرخه عمر محصول با قابلیت بازیافت یا نوسازی اجزا
- آموزش و فرهنگ‌سازی در میان کارکنان، شرکا و مشتریان درباره محیط زیست
جمع‌بندی: هوایار؛ الگوی صنعتی برای آینده‌ای سبز
در روز جهانی محیط زیست، که فرصتی برای بازاندیشی در شیوه‌های توسعه صنعتی و بازگشت به مسئولیت‌های زیست محیطی ماست، مرور تجربه‌ی برندهایی مانند هوایار نشان می‌دهد که چگونه می‌توان میان رشد اقتصادی و حفاظت از زمین توازن برقرار کرد.
هوایار تنها یک تولید کننده تجهیزات صنعتی نیست، بلکه نمونه‌ای از صنعت مسئولیت‌پذیر ایرانی است که به شکل ملموس در عمل نشان داده می‌توان با بهره‌گیری از نوآوری، دانش فنی، و بومی‌سازی، مسیر توسعه را به سوی آینده‌ای پایدار تغییر داد.
از توسعه کمپرسورهای کم مصرف و کم صدا گرفته تا پروژه‌های بازیافت گازهای گلخانه‌ای مانند “چشمه خوش دشت عباس”، و از تولید تجهیزات تنفسی در بحران‌های زیست محیطی گرفته تا تعهد صریح در اسناد راهبردی سازمان، همه و همه گویای آن است که هوایار، مسئولیت اجتماعی و زیست محیطی را در قلب مأموریت صنعتی خود جای داده است.
امروزه، برندهایی که به جای تنها پاسخ به نیاز بازار، به آینده زمین و نسل‌های بعدی می‌اندیشند، در حال بازتعریف مفهوم “پیشرو بودن” هستند.
هوایار با سبد محصولاتی که در جهت کاهش آلاینده‌ها، بازیافت انرژی، و افزایش بهره‌وری طراحی شده‌اند، نه تنها در صف اول تکنولوژی ایستاده، بلکه در خط مقدم حفاظت از محیط زیست نیز قرار گرفته است.
در مسیر توسعه پایدار، هیچ گاه یک گام کافی نیست. اما گام‌های پیوسته و اصولی، همانند آنچه هوایار برداشته، می‌توانند آینده‌ای بهتر را ممکن سازند.
Loading...